-گشتاور یا ترک"Torque":

گشتاور به هر گونه نیرو یا مجموعه ای از نیرو ها گفته می شود،که باعث ایجاد چرخش حول یک محور میگردد.

- نحوه محاسبه گشتاور "Torque" :

تصور شود یک نفر در حال بستن یک پیچ با استفاده از یک دسته بکس 1 متری باشد. اگر او از 10 کیلوگرم نیرو برای بستن پیچ حول محورش استفاده کند،او گشتاوری معادل 10 کیلوگرم نیرو متر  را حول محور پیچ اعمال کرده است.

البته در سیستم استاندارد متریک (SI) نیرو با استفاده از واحد نیوتن سنجیده می شود. بنابر این با استفاده از این تبدیل که 1 کیلو گرم نیرو معادل 9.81 نیوتن می باشد،شخص گشتاوری معادل 98.1 یا حدودا 100 نیوتن در متر را اعمال کرده است.

-ترکمتر یا ترک رنچ:

ترکمتر ترکیب "ترک" به معنی گشتاور و واحد "متر" می باشد که به لحاظ فنی  بی معنی است.در اینجا از متر بعنوان معیاری از سنجش استفاده شده است(مانند Oil meter). و در زبان فارسی نیز به طور معمول واژه ترکمتر به جای آچارگشتاور و ترک رنچ(Torque wrench) مورد استفاده قرار می گیرد.

بهرجهت منظور از ترکمتر آن دسته از ابزارهای است، که برای کنترل و سنجش میزان گشتاور اعمالی بر پیچ ها یا مهره ها در هنگام باز کردن یا بستن آنها اعمال میشود،میباشد.

- آچار های ترک رنچ را میتوان به چند دسته کلی تقسیم بندی کرد:

آچار ترک رنچ های دستی"Torque wrenches"آچار ترک رنچ های هیدرولیک"Hydraulic Torque Wrenches"آچار ترک رنچ های بادی یا پنوماتیک"Pneumatic Torque wrenches"آچار ترک رنچ های برقی"Electric Torque Wrenched"

-اهمیت کنترل گشتاور اعمالی بر پیچ ها:

اگرچه روشهای بسیار متنوعی برای الصاق دو یا چند قطعه به یکدیگر وجود دارد،اتصال بوسیله پیچ و مهره یکی از مهمترین و کاربردی ترین اتصالات در تمامی صنایع می باشد.

هدف از اتصال قطعات به یکدیگر بوسیله پیچ و مهره الصاق دو قطعه به یکدیگر با کششی بزگتر از آن نیرویی که میخواهد دو قطعه را از یکدیگر جدا کند می باشد.

در این حالت پیچ باید در حالتی با تنش ثابت مانده و دچار خستگی و شکست نشود.اگر سفت شدگی پیچ کمتر از میزان مورد نیاز باشد،بنابرین تنش کششی اعمال شده در پیچ کمتر از میزان مورد نیاز بوده و اتصال ایمن نخواهد بود. اگر گشتاور اعمالی وارده بر پیچ بزگتر از میزان مورد نیاز باشد،داخل پیچ تنش های بزرگتری از آنچه مورد نیاز است وجود خواهد داشت،و ممکن است اولا باعث شکست پیچ شده و همچنین تخریب سطح کار و قطعات گردد.

بنابر این استفاده از ابزاری که بتواند گشتاور اعمالی بر پیچ و به تبع آن کشش حاصل در پیچ و قطعات را با تلورانس رضایت بخشی کنترل و اعمال کند ضروری است.

این وسیله آچار ترکمتر یا همان ترک رنچ می باشد.

- انواع ترکمتر های دستی:

ترکمتر های دستی به چهار دسته کلی :

ترکمتر های شاهینی "Beam Style"

ترکمتر های تقه ای "Click type"

ترکمترهای ساعتی "Dial"

ترکمترهای دیجیتال "ِDigital"

تقسیم میشوند.

ترکمتر های تقه ای آن دسته از آچار ترک رنچ های دستی هستند،که بصورت مکانیکی و با زدن ضربه اپراتور را از رسیدن به گشتاور مورد نظر مطلع میسازند.

این دسته از ترکمتر ها خود به انواعی مانند

تقه ای  click type Torque Wrenches

کمر شکن Breaking Torque Wrenches

هرزگرد Slipper type Torque Wrench

تقسیم میشوند.

ترکمتر های ساعتی و شاهینی بصورت آنالوگ و همچنین ترکمتر های دیجیتال بصورت دیجیتال گشتاور مورد نظر را نمایش می دهند.

ترکمتر های دستی از اصولا حد اکثر تا رنج 3000 نیوتن متر بوده و دقتی معادل 3% در هنگام اعمال گشتاور دارند. البته ترکمتر های دیجیتال و ساعتی تا دقت 1% نیز می توانند وجود داشته باشند.

_ البته در یک تقسیم بندی دیگر میتوان ترکمتر ها را به شاخص دار و بدون شاخص نیز تقسیم  کرد،که ترکمتر های بدون شاخص برای خط تولید کاربردی است.ودر صورت استفاده از ترک رنچ های بدون شاخص استفاده از ترکو تستر ضروری است.

شرکت مترولوژی ارائه کننده انواع ترکرنچ های دستی از معتبر ترین کمپانی اروپایی و امریکایی مانند Torque leader , Hazet , Gedore