جرثقیل سقفی
دستگاهی است مکانیکی وبا محرک الکتریکی که توسط گیربکس و درام بارهای سنگین را جا به جا می کند.
سابقه استفاده از جرثقیل به هزاران سال برمی گردد. که انسان نیاز به بلند کردن قطعات سنگین بناهای تاریخی مانند اهرام ثلاثه، تخت جمشید و... را داشته است.
در ابتدا محرک جرثقیل انسان یا اسب بوده که طناب را بر روی قرقره کمکی نصب و به صورت کششی بارهای سنگین را جا به جا میکردند.
به طور کلی اجزای تشکیل دهنده جرثقیل سقفی از چند مجموعه به شرح زیر تشکیل شده است:
- مجموعه الکتروموتور
- مجموعه گیربکس
- مجموعه درام
- مجموعه ترولی
- مجموعه قلاب
- تابلوی برق
الکتروموتور
موتور و گیربکس تجهیزات ضروری در جرثقیل‌های سقفی می باشند. موتور و گیربکس وظیفه به حرکت درآوردن چرخ‌ها برای حرکت جرثقیل در طول و عرض سالن را بر عهده دارند. تعداد و قدرت گیربکس موتور در طراحی و ساخت جرثقیل با توجه به ظرفیت بار و دهانه مورد نیاز جرثقیل تعیین می‌شود.
موتور الکتریکی یا الکتروموتور یا دینام نوعی ماشین است که انرژی الکتریکی را به حرکت مکانیکی تبدیل میکند. ایده کلی بر این استوار است که وقتی یک فلز هادی تحت جریان الکتریسیته، در یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، نیرویی توسط میدان مغناطیسی بر آن هادی که حامل جریان برق است، وارد می‌شود. اکثر موتورهای الکتریکی دوار هستند، اما موتورهای خطی نیز وجود دارند.
در جرثقیل سقفی برخی از موتور های بالابرها بصورت روتور مخروطی می باشند که در این نوع موتورها ترمزهای آنها بصورت میکانیکی بوده و در زمان استارت موتور، روتور در داخل پوسته جای گرفته و لنت ترمز از انتهای روتور که به پوسته انتهایی موتور (در کاسه عقب موتور) اصطکاک ایجاد کرده بود را آزاد کرده و موتور شروع به گردش میکند. و در برخی از موتورهای جرثقیل روتورها بصورت استوانه ای بوده که در این نوع موتورها ترمزهای جرثقیل ها بصورت مگنت الکتریکی می باشند که در زمان استارت موتور همزمان با آن برق مگنت نیز فعال گردیده و درگیری لنت با صفحه مجاور را آزاد کرده و موتور شروع به گردش می نماید.
گیربکس
گیربکس در زبان فارسی به معنی جعبه دنده است. این تجهیز بعد از موتور یا در مسیر تجهیزات صنعتی قرار می‌گیرند و با مکانیسم داخل گیربکس می‌توان گشتاور مورد نیاز دستگاه را با کم و زیاد نمودن نسبت چرخ دنده‌ها به یکدیگر، بدست آورد. بنابراین گیربکس ماشینی است که اولاً برای انتقال نیروی مکانیکی از منبع مولد نیرو به مصرف‌کننده و در درجه دوم برای برآوردن گشتاور و سرعت چرخش مورد نیاز مصرف‌کننده استفاده می‌شود به این صورت که موتور همیشه با یک سرعت و گشتاور می‌چرخد و گیربکس وظیفه دارد بر اساس نیاز، نیروی خروجی و سرعت را تغییر دهد. پس جعبه دنده در واقع یک واسطه بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی است که انعطاف‌پذیری را بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی برقرار میکند.
درام
به طور کلی نقش درام دریافت نیرو از گیربکس و انتقال آن به سیم بکسل و قلاب جرثقیل سقفی جهت بلند کردن وجابجایی بار میباشد. درام ها به دو دسته ی درام های ساده و درام های چند لایه تقسیم بندی می شوند .
درام ساده : که کلا یک دور سیم بکسل بر روی آن ها پیچیده می شود .
درام چند لایه : در این درام ها لایه ی اول سیم بکسل به شکل یک مارپیچ همانند درام ساده پیچیده می شود و پس از آن که سیم بکسل به کناره ی انتهایی درام رسید ، لایه دوم در جهت مخالف لایه اول و با قرار گرفتن در گودی های ایجاد شده بین دورهای لایه اول ، پیچیده می شود .
حال برای این که سیم بکسل نیروی درام را به طور صحیح انتقال دهد باید به موارد زیر توجه نمود :
انتهای سیم بکسل را باید به گونه ای به درام متصل کرد تا تحمل نیروی وارده را داشته باشد .
هنگام پیچیدن سیم بکسل بر روی درام باید سیم بکسل را تحت فشار و کشش قرار داد تا از پرش سیم بکسل از یک شیار به شیار دیگر جلوگیری کرد .
باید به عرض شیارهای درام نسبت به قطر سیم بکسل نیز توجه نمود تا از خارج شدن سیم بکسل از شیار جلوگیری شود.
قلاب
قلاب جرثقیل وسیله ای رایج برای گرفتن و بلند کردن بار است که توسط بالابر یا جرثقیل استفاده می شود. قلاب های جرثقیل های سقفی معمولاً به قفل ایمنی مجهز هستند که از زنجیر یا سیم بکسل درمحل مناسب قلاب جرثقیل قرارمی گیرند. و از ایمنی قلاب جرثقیل اطمینان حاصل می شود. قلاب بالابر سقف