ابزاری که در گذشته دور به قصد حرکت دادن اجسام خیلی سنگین ساخته شد جرثقیل نام دارد که برای بار اول در کشور مصر باستان برای جابجایی سنگ های خیلی سنگین برای ساختن اهرام ثلاثه استفاده شد. این جرثقیل ها تشکیل شده بود از قرقره و طناب و قلاب که به شکل مرکب یا ساده با نیروی یدی انسان و یا با به کار گرفتن حیوانات، وسایل سنگین را جابجا می کردند. بعد از آن جرثقیل برای حفر چاه و کار در ساختمان سازی مورد استفاده بود.
یکی از عوامل خیلی مهم در نگهداری انواع جرثقیل صنعتی و جلوگیری از توقف کار جرثقیل، در دسترس بودن قطعات یدکی جرثقیل ها می باشد.
مهمترین تاثیر قطعات یدکی جرثقیل جلوگیری از توقف در خط تولید و عملیات جا به جایی و بلند کردن اجسام در کارخانجات می باشد. زیرا در برخی موارد توقف فرآیند کار جرثقیل تاثیر مستقیم بر روی فرآیند تولید محصول مشتریان دارد که این توقف می تواند خسارت های مالی و بعضی موارد جانی را به مشتریان تحمیل کند.
کاربران جرثقیل باید همواره آگاه باشند که برخی از قطعات جرثقیل مصرفی و برخی به دلایل مختلف مانند شرایط محیط کار و نحوه کارکرد اپراتورها معیوب می شوند و نیازمند تعویض به موقع می باشند.
توجه داشته باشید که همواره تعویض به موقع قطعات جرثقیل عاملی بسیار مهم در ایمنی و جلوگیری از خسارت های بیشتر می باشد.
در صورت بروز حادثه و خرابی جرثقیل اولین چیزی که به ذهن اپراتور دستگاه می رسد، تعمیر و یا تعویض قطعات جرثقیل می باشد. اکثر کسانی که در خط تولید کارخانه، مدام از جرثقیل خود استفاده می کنند معمولاً قطعات یدکی جرثقیل را در انبار خود نگهداری می کنند که در هنگام بروز مشکل سریعاً خرابی را رفع نمایند.

قطعات یدکی جرثقیل سقفی به گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. برخی از این قطعات مصرفی هستند و پس از گذشت مدت زمان معینی نیاز به تعویض دارند. همچنین، برخی از تجهیزات جرثقیل سقفی که به ندرت خراب می‌شوند، گاهی نیاز به تعویض دارند؛ به عنوان مثال، موتور و گیربکس‌ و..

در زیر، برخی از قطعات اساسی جرثقیل به شرح ذیل آمده است:

الکتروموتور

موتور و گیربکس تجهیزات ضروری در جرثقیل سقفی می باشند. موتور و گیربکس وظیفه به حرکت درآوردن چرخ‌ها برای حرکت جرثقیل در طول و عرض سالن را بر عهده دارند. تعداد و قدرت گیربکس موتور در طراحی و ساخت جرثقیل با توجه به ظرفیت بار و دهانه مورد نیاز جرثقیل تعیین می‌شود.
موتور الکتریکی یا الکتروموتور یا دینام نوعی ماشین است که انرژی الکتریکی را به حرکت مکانیکی تبدیل می‌کند. ایده کلی بر این استوار است که وقتی یک فلز هادی تحت جریان الکتریسیته، در یک میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد، نیرویی توسط میدان مغناطیسی بر آن هادی که حامل جریان برق است، وارد می‌شود. اکثر موتور‌های الکتریکی دوار هستند، اما موتور‌های خطی نیز وجود دارند.
در جرثقیل سقفی برخی از موتور های بالابرها بصورت روتور مخروطی می باشند که در این نوع موتورها ترمزهای آنها بصورت میکانیکی بوده و در زمان استارت موتور، روتور در داخل پوسته جای گرفته و لنت ترمز از انتهای روتور که به پوسته انتهایی موتور (در کاسه عقب موتور) اصطکاک ایجاد کرده بود را آزاد کرده و موتور شروع به گردش میکند. و در برخی از موتورهای جرثقیل روتورها بصورت استوانه ای بوده که در این نوع موتورها ترمزهای جرثقیل ها بصورت مگنت الکتریکی می باشند که در زمان استارت موتور همزمان با آن برق مگنت نیز فعال گردیده و درگیری لنت با صفحه مجاور را آزاد کرده و موتور شروع به گردش می نماید.

گیربکس

گیربکس در زبان فارسی به معنی جعبه دنده است. این تجهیز بعد از موتور یا در مسیر تجهیزات صنعتی قرار می‌گیرند و با مکانیسم داخل گیربکس می‌توان گشتاور مورد نیاز دستگاه را با کم و زیاد نمودن نسبت چرخ دنده‌ها به یکدیگر، بدست آورد. بنابراین گیربکس ماشینی است که اولاً برای انتقال نیروی مکانیکی از منبع مولد نیرو به مصرف‌کننده و در درجه دوم برای برآوردن گشتاور و سرعت چرخش مورد نیاز مصرف‌کننده استفاده می‌شود به این صورت که موتور همیشه با یک سرعت و گشتاور می‌چرخد و گیربکس وظیفه دارد بر اساس نیاز، نیروی خروجی و سرعت را تغییر دهد. پس جعبه دنده در واقع یک واسطه بین منبع انرژی و مصرف‌کننده انرژی است که انعطاف&